Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti Arasında Tercihli Ticaret Anlaşması Çerçevesindeki Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmelik (30.01.2015 t. 29252 s. R.G.) ile Türkiye Cumhuriyeti ve İran İslam Cumhuriyeti arasında yapılacak ticarette, eşyanın tercihli menşeini ispat etmek üzere, 1 Ocak 2015 tarihi itibariyle yürülüğe konan, Gümrük İdaresi’nce ya da bu idare tarafından yetki verilen kuruluşlarca düzenlenip gümrük idarelerimizce vize edilen belgedir.

Düzenleme Şekli

  • İhracatçı veya yetkili temsilcisi,  Menşe İspat Belgesi ve başvuru formunu kurallara uygun olarak, Akit Tarafların resmi dillerinden birinde veya İngilizce olarak ihracatçı ülkenin iç mevzuat hükümleri çerçevesinde doldurur. Eğer el yazısı kullanılırsa matbaa harfleriyle ve mürekkeple yazılabilir. Eşyanın tanımı, bu amaçla ayrılmış ekli formların 8 no.lu kutusunun içine boş satır bırakılmaksızın yapılmalıdır. Eğer kutunun tamamı dolmaz ise, tanımın son satırının altına bir yatay çizgi çekilerek, boş alan çapraz bir çizgi ile kapatılır.
  • Menşe İspat Belgesi düzenlenmesi için başvuruda bulunan ihracatçı, söz konusu eşyanın menşe statüsü ile bu Ek’in diğer koşullarının yerine getirilmiş olduğunu tevsiki eden tüm ilgili vesaiki herhangi bir zamanda ibraz etmeye hazırlıklı olur.
  • Menşe İspat Belgesi Odamıza onaya geldiğinde, Odamız, ürünlerin menşe statüsünün ve bu Ek’in diğer koşullarının yerine getirildiğinin kontrolü için her türlü delil talebinde bulunma ve ihracatçının hesaplarında denetleme yapma veya gerekli görülen başka herhangi bir kontrol hakkına sahiptir.
  • Türkiye’den İran’a yapılacak ihracatlarda tavizden faydalanacak Türk menşeli ürünler listesi EK-1B‘de yer almaktadır.

Ticaret ve Sanayi Odalarınca Yapılacak Tasdik İşlemleri

  • Odalar, sertifikaların kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadığını kontrol edip, gerekiyorsa sertifikada kayıtlı eşyanın ilgili mevzuat uyarınca Türkiye menşeli olduğu veya sayıldığı hususunda tevsik edici diğer evrakı da inceleyerek kesin bir kanıya vardıktan sonra gerekli işlemleri tamamlar.
  • Tüm işlemler tamamlandıktan sonra, Sertifikanın beyaz renkli dört nüshası, aslı hakkında da hüküm ifade etmek üzere sorumlu Oda memuru tarafından imza ve Oda mührü ile tasdik edilir. Biri beyaz üzerine yeşil meneviş zeminli, dördü beyaz olan beş nüshalık takım halindeki Dolaşım Sertifikasının beyaz renkli nüshalarından biri, İhracatçı Beyanı, fatura fotokopisi, dilekçe ve varsa diğer tevsik edici dokümanlar alıkonularak; sertifikanın diğer nüshaları ihraç işleminin yapılacağı gümrük idarisine vize ettirilmek üzere ihracatçıya verilir. Bu sertifika Odalarca en az üç yıl süre ile saklanır.

Oda Tarafından Tasdik Edilen Menşe İspat Belgesinin Değiştirilmesi veya Belgenin İptali

Tasdik edilen Menşe İspat Belgesinin değiştirilmesi/iptali, bu değiştirme/iptal işleminin eşya ihraç edilmeden önce yapılması şartıyla mümkündür. Dolaşım belgesinin değiştirilmesi talebi, belgeyi düzenleyen Oda tarafından incelenir. Cins, nevi, nitelik ve miktar açısından, kayıtlı eşyanın ilk belgedeki eşyaya tamamen uygun bulunduğu saptandıktan sonra yeni belgenin tasdik işlemi yapılır. İptal edilen bir belgenin tüm nüshaları, firma tarafından Odaya iade edilir.

Menşe İspat Belgelerinin Eşyanın İhracından Sonra Verilmesi

Menşe İspat Belgesi istisnai olarak;

  • Hata, ihmal veya özel durum nedeniyle ihraç anında düzenlenmemiş olması veya
  • Bir Menşe İspat Belgesinin düzenlenmiş, ancak teknik nedenlerle ithalatçı Gümrük İdaresi tarafından kabul edilmemiş olduğu hususunun, Odalar ve Gümrük İdarelerine tatmin edici bir şekilde ispat edilmesi hallerinde ait olduğu ürünün ihracından sonra düzenlenebilir.

Bu durumda ihracatçı;

  • Eşyanın cinsi, nevi, niteliği ve miktarını, ambalaj şeklini, marka ve numaralarını, işaretlerini, çıkış işleminin yapıldığı Gümrük İdaresinin adını, gümrük beyannamesinin tarih ve sayısını belirterek yazılı talepte bulunur.
  • Söz konusu eşya için ihraç sırasında Menşe İspat Belgesinin verilmediğini veya Menşe İspat Belgesinin ithalatçı ülke Gümrük İdaresince teknik nedenlerle kabul edilmediğini sebepleri ile birlikte yazılı olarak beyan eder.
  • Usulüne uygun olarak doldurulmuş Menşe İspat Belgesini ve İhracatçı Beyanını imzalayıp talep yazısına ekler.

Bu şartları yerine getiren ihracatçının talebi bağlı olduğu Oda ve ilgili Gümrük İdaresi tarafından incelenir. Söz konusu ihraç eşyasına ait gümrük beyannamesi ve ekleri, diğer evrak ile varsa bu işleme dair dosyaların incelenmesi ve kontrolü sonucunda, ihracatçının beyanına tamamen uygun olduğu anlaşıldığı takdirde Menşe İspat Belgesi verilir ve vize edilir.

İhracattan sonra verilen Menşe İspat Belgesinin (7) numaralı “Gözlemler” kutusuna, Oda tarafından “SONRADAN VERİLMİŞTİR” damgası vurulur.

İkinci Nüsha Sertifika Düzenlenmesi

Menşe İspat Belgesinin çalınması, kaybedilmesi ve hasar görmesi halllerinde ihracatçı, bağlı olduğu Odaya başvurarak sertifikanın ikinci bir nüshasının düzenlenmesini talep edebilir. Oda, ilk sertifikaya uygun olarak doldurulan ikinci nüshayı tasdik ederek ihracatçıya verir. Bu şekilde düzenlenen ikinci nüsha Sertifikaların (7) numaralı “Gözlemler” kutusuna, Oda  tarafından “İKİNCİ NÜSHADIR” damgası basılır. Gümrük idareleri, ihracatçı tarafından ibraz edilen ikinci nüsha sertifikayı, kendilerinde bulunan ve ihraç işlemi yapılmış olan eşyaya ait Dolaşım Sertifikası ile karşılaştırıp, ikinci nüshanın doğruluğunu saptadıktan sonra vize işlemini yapar. Ancak, gümrük vizesi kutusuna vize tarihi olarak hüküm ifade etmek üzere, İlk Menşe İspat Belgesinin vize tarihi ve seri numarası yazılır.

Sertifikaların İbraz Süreleri ve İbraz Sürelerinin Uzatılması

  • Menşe İspat Belgesi, ihracatçı ülkedeki vize tarihinden itibaren dört ay geçerli olur ve bu süre zarfında ithalatçı taraf ülkenin gümrük idarelerine ibraz edilmelidir.
  • Bir fatura beyanı, ihracatçı tarafından hazırlanış tarihinden itibaren dört ay geçerli olur ve bu süre zarfında ithalatçı ülkenin Gümrük İdarelerine ibraz edilmesi gerekir.
  • İthalatçı ülkenin Gümrük İdarelerine ibraz edilecek menşe ispat belgeleri, istisnai durumlar nedeniyle, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen tarihlerden sonra da, uygulanan tercihli muamele çerçevesinde kabul edilebilir.

Diğer geç ibraz hallerinde, ithalatçı ülkenin Gümrük İdaresi, eşyanın belirtilen son tarihten önce gümrüğe sunulmuş olması kaydıyla menşe ispat belgelerini kabul edebilir.

Menşe ispat belgelerinin ibraz süresinden sonra tercihli muameleden yararlanması için, bu sürenin bitiminden önce eşyanın gümrüğe gelmiş ve yine bu süreden önce ithalatçı veya gümrük beyannamesini imzalamaya yetkili kanunu temsilcisi tarafından yazılı olarak ilgili gümrüğe başvurulmuş olması gerekmektedir. İlgili Gümrük İdaresi, durumu bağlı olduğu Başmüdürlüğe intikal ettirir. İlgili Başmüdürlük konuyu inceleyerek mücbir sebep ve olağanüstü hal mevcudiyetine kanaat getirir ve ek süre istemine ilişkin gerekçeleri haklı bulur ise sertifikaların süresi en çok bir ay uzatılabilir.

Tevsik Edici Belgeler

Aşağıda sayılan belgeler, Menşe İspat Belgesi kapsamındaki ürünlerin Türkiye veya İran menşeli olduğu ve ilgili menşe ispat Yönetmeliğinin diğer koşullarını yerine getirdiği hususlarını desteklemek amacıyla Oda, ihraç ve ithal Gümrük İdareleri tarafından ibrazı talep edilebilecek belgeler arasındadır:

  • İhracatçı veya tedarikçi tarafından, söz konusu eşyanın elde edilmesi için gerçekleştirilen işlemleri belgeleyici nitelikte, örneğin hesaplarında veya iç muhasebesinde yer alan doğrudan deliller;
  • Türkiye veya İran’da düzenlenmiş veya hazırlanmış, imalatta kullanılan maddelerin menşe statüsünü tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;
  • Türkiye veya İran’da düzenlenmiş veya hazırlanmış, maddeler üzerinde bu ülkelerde yapılan işçilik veya işlemi tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;
  • Kullanılan maddelerin menşe statüsünü tevsik etmek üzere, Türkiye veya İran’da bu Yönetmelik hükümleri uyarınca düzenlenmiş veya hazırlanmış Menşe İspat Belgesi veya fatura beyanları.